Trong công tác phòng chống dịch bệnh cho gia súc, gia cầm hoặc cả môi trường sinh hoạt của con người, việc phun thuốc khử trùng là biện pháp vô cùng quan trọng. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu rõ về hai phương pháp phổ biến nhất hiện nay: phun khói và phun sương. Câu hỏi đặt ra là: nên dùng phun khói hay phun sương trong từng trường hợp cụ thể để đạt hiệu quả cao nhất, đồng thời đảm bảo an toàn cho con người và vật nuôi?

Bài viết này sẽ giúp bạn nắm rõ bản chất, ưu nhược điểm và ứng dụng phù hợp của từng phương pháp.
1. Phun khói là gì?
Phun khói (thermal fogging) là kỹ thuật sử dụng nhiệt để tạo ra khói chứa hoạt chất diệt khuẩn, diệt côn trùng hoặc khử trùng. Dạng thuốc lỏng sau khi được đốt bằng máy sẽ biến thành khói mịn, lan tỏa rộng trong không gian.
🔹Ưu điểm của phun khói:
- Phủ đều và lan rộng: Khói có thể len lỏi vào mọi ngóc ngách trong chuồng trại, cống rãnh, bụi rậm – nơi muỗi, ruồi, bọ chét, gián… thường trú ngụ.
- Tác dụng nhanh: Nhờ dạng khói nóng, hoạt chất phát huy tác dụng gần như ngay lập tức.
- Hiệu quả cao trong không gian mở: Đặc biệt hữu ích trong môi trường có nhiều khe hở, khuất tầm phun của dạng sương.
🔻Nhược điểm của phun khói:
- Có thể gây độc nếu dùng sai cách: Hít phải nhiều có thể ảnh hưởng đến hệ hô hấp, đặc biệt với người già, trẻ nhỏ hoặc vật nuôi chưa cách ly.
- Dễ gây cháy nổ: Do có sử dụng nhiệt và dầu, cần thao tác cẩn thận, dùng đúng loại máy.
- Không phù hợp môi trường kín hoặc có thiết bị điện nhạy cảm.
2. Phun sương là gì?
Phun sương (cold fogging hoặc ULV – Ultra Low Volume) là phương pháp sử dụng máy để tạo ra các hạt li ti chứa hoạt chất, phun dưới dạng sương lạnh. Không tạo khói, không dùng nhiệt.
🔹Ưu điểm của phun sương:
- An toàn hơn phun khói: Không sinh nhiệt, không gây mù mịt hay ảnh hưởng tầm nhìn.
- Phù hợp không gian kín: Như nhà ở, nhà máy chế biến thực phẩm, chuồng trại có vật nuôi đang cách ly.
- Tiết kiệm thuốc: Máy phun thuốc hiện đại như máy phun thuốc khử trùng nhãn hiệu Honda hoặc Stihl ULV có khả năng phun hạt đều, ít hao phí.
🔻Nhược điểm của phun sương:
- Phạm vi lan tỏa hạn chế hơn phun khói: Sương nặng hơn khói, dễ rơi xuống đất hơn là lơ lửng.
- Hiệu quả phụ thuộc vào kỹ thuật và máy móc: Nếu máy phun thuốc kém chất lượng hoặc kỹ thuật phun không chuẩn thì hiệu quả không cao.
- Không phù hợp với địa hình rậm rạp, có nhiều khe hở.
3. Khi nào nên dùng phun khói – khi nào dùng phun sương?
| Trường hợp sử dụng | Nên dùng phun khói | Nên dùng phun sương |
|---|---|---|
| Khu vực rộng, nhiều bụi rậm | ✅ | ❌ |
| Nhà ở dân dụng, nhà máy chế biến | ❌ | ✅ |
| Phòng chống dịch gia cầm, gia súc quy mô nhỏ | ❌ | ✅ |
| Tiêu diệt côn trùng trong cống rãnh, kẽ hở | ✅ | ❌ |
| Khử trùng không gian kín, có người sinh sống | ❌ | ✅ |
| Tiêu diệt muỗi diện rộng ngoài trời | ✅ | ❌ |
| Phun phòng dịch định kỳ trong chuồng kín | ❌ | ✅ |
4. Gợi ý một số thiết bị phù hợp
✅ Máy phun thuốc khử trùng Honda:
- Dễ vận hành, mạnh mẽ và bền bỉ.
- Nhiều mẫu ULV dùng động cơ xăng.
- Thích hợp với mô hình chăn nuôi nhỏ và vừa.
✅ Máy phun thuốc khử trùng Stihl:
- Thương hiệu nổi tiếng từ Đức, có cả loại phun khói và phun sương.
- Động cơ khỏe, hạt sương mịn, dễ kiểm soát.
- Thích hợp cho các trại chăn nuôi lớn, công trình cần khử trùng chuyên sâu.
5. Lưu ý an toàn khi sử dụng máy phun thuốc
- Đọc kỹ hướng dẫn của nhà sản xuất và dùng đúng loại hóa chất phù hợp.
- Sử dụng đồ bảo hộ: khẩu trang, kính chắn, găng tay.
- Cách ly người và vật nuôi ít nhất 1–2 tiếng sau khi phun.
- Làm vệ sinh kỹ sau khi phun thuốc, đặc biệt là dụng cụ chứa nước và khu ăn uống của gia súc.
- Không pha trộn các loại thuốc khử trùng nếu không có chỉ định.
Kết luận
Phun khói và phun sương đều là những phương pháp hiệu quả trong công tác phòng chống dịch bệnh, tuy nhiên cần áp dụng đúng loại – đúng chỗ – đúng cách. Nếu bạn cần xử lý khu vực rộng, nhiều ngóc ngách thì phun khói là lựa chọn tối ưu. Ngược lại, nếu bạn làm việc trong môi trường kín, có người hoặc vật nuôi, thì phun sương sẽ an toàn và kiểm soát tốt hơn.
Bên cạnh đó, việc chọn máy phun thuốc chất lượng như máy phun thuốc khử trùng Stihl hay Honda sẽ giúp công việc hiệu quả và bền lâu hơn rất nhiều.
